Als interim-manager en examinator/docent bij hogescholen op het gebied van supply chain management kom ik bij veel verschillende bedrijven over de vloer. Elk bedrijf, of het nu een bv is, een familiebedrijf of een beursgenoteerde onderneming, heeft zo zijn eigen historie en cultuur. Op zich niets mis mee, want daar schuilt voor een belangrijk deel ook de kracht van het bedrijf. Wel hoor ik regelmatig: ‘Vroeger, toen… toen was het toch echt beter en gemakkelijker.’ Deze mensen leven zakelijk gezien in de achteruitkijkspiegel en dit zijn vaak ook de mensen die bij een procesoptimalisatie of veranderingstrajecten achter de kar aanlopen. Waarom?
Tijden veranderen en klanten stellen nu eenmaal steeds hogere eisen. Leer ermee leven, denk ik dan, want dat gaat echt niet minder worden. Sterker nog, de lat komt alleen maar hoger te liggen. Elke verandering doorloopt een behoorlijk vast patroon en leidt tot onzekerheid, aldus Philip Kotler, een Amerikaanse professor in Internationale Marketing. Niets nieuws. De ene persoon doorloopt een veranderproces erg snel en zit al gauw in de zogenaamde coalitie, terwijl een ander het er maar moeilijk mee heeft het oude los te laten. Het gaf immers gewoon zekerheid, althans zo lijkt het.
Natuurlijk, de echte zekerheid van vandaag is de ónzekerheid en het gaat er uiteindelijk om hoe je daarmee omgaat. Dat is nogal persoonlijk en vaak gehoorde uitspraken als: ‘het mag hier toch niets kosten’, ‘dat zeggen ze wel, maar ze doen het toch niet’, ‘eerst zien dan geloven’ et cetera zeggen zo veel meer over de achteruitkijkspiegel. Ik begrijp de hang naar het veilige gevoel van vroeger en de weerstand tegen veranderingen wel, maar het doorbreken van de situatie is eigenlijk ook weer niet zó ingewikkeld. Maak een verandering of procesaanpassing wáár.
Als je als bedrijf laat zien dat iets echt anders moet, geef dan zelf het voorbeeld. Voer stap voor stap kleine wijzigingen door, die vooral door medewerkers zelf zijn bedacht. Deel deze wijzigingen en spoor iedereen aan om ook mee te doen. Een externe inhuren, is ook niet voor niets, maar geeft wel het signaal af dat het menens is. Ik kan je verzekeren dat het in de praktijk ook echt zo werkt, omdat het gevoel van ‘zou het dan nu toch?’ gaat overheersen.
Nóg een tip uit de praktijk: begin niet direct te strooien met cadeaubonnen of salarisaanpassingen. Op korte termijn scoor je dan even bij medewerkers, maar je laat hiermee geen oprechte interesse zien en de incentive om mee te doen is de verkeerde. Waardering kun je als bedrijf ook op een andere manier tonen. Simpelweg aandacht geven aan mensen en datgene doen wat in het bedrijfsbelang is, volstaat. Dit vraagt natuurlijk wel om leiderschap.
Zet een streep
Je hoort mij niet zeggen dat vroeger alles beter was of dat juist nu alles beter is. Wat ik wel ervaar, is dat personen die altijd maar teruggrijpen naar het verleden uiteindelijk niet het succes gaan brengen dat bedrijven vandaag de dag nodig hebben. Er zit dan vaak – bewust of onbewust – oud zeer, met verstoorde relaties tot gevolg. Mensen voelen zich op de een of andere manier beschadigd of vinden dat er op wat voor manier dan ook geen progressie wordt geboekt. Dit zie je op alle niveaus in een organisatie. De oplossing hiervoor is volgens mij ook erg simpel. Bespreek de pijn, kijk vooruit en maak bewuste keuzes. Je hoeft zakelijk gezien echt niet alleen maar vrienden te hebben, ofschoon dat in het kader van ‘hard op de inhoud, zacht op de relatie’ best moet kunnen. Op enig moment moet je ook een streep kunnen trekken en zeggen: ‘tot hier en niet verder’.
Kijk vooruit
Blijf je in de achteruitkijkspiegel werken en denken óf maak je een punt en neem je een houding aan die gericht is op de toekomst? Ik adviseer het laatste. Geloof me, het brengt veel meer dan dat het kost! Stop met leven in het verleden, want je wordt vooral gezien als ‘moeilijk’, terwijl de intenties en betrokkenheid vaak prima zijn. In elk bedrijf werken mensen die vooral terugkijken. Laat ze dat nog één keer doen en daarna nooit meer. Ga vervolgens gezamenlijk voor de verandering of procesoptimalisatie en realiseer je dat er altijd wel iemand is die afvalt, omdat hij of zij de knop naar vooruitkijken toch niet kan omzetten. Niet leuk, maar het is wel duidelijk wat je dan als bedrijf moet doen!